Eski Yunan'da, şair Homeros'un yazdığı varsayılan iki büyük destandan biridir Destana adını veren kahraman Odysseus'un bir başka adı da Ulysses'tir Homeros'un öbür destanı ise İlyada'dn Gerek İlyada, gerek Odysseia, Yunanlılar'la Truvalılar arasındaki savaş üstüne Yunanlılar'ın anlattığı bir dizi efsane ve öyküden oluşur
Bu savaşta, Yunan orduları Truva kentini 10 yıllık bir kuşatmadan sonra ele geçirerek yerle bir ettiler Homeros İlyada'da, kuşat manın 10 yılında olup bitenleri anlatır Oysa Odysseia'mn öyküsü daha sonra, uzun savaşın bitiminde tüm Yunanlı kahramanlar evlerine dönerken başlar Bu türden birçok dönüş öyküsü yazıldıysa da Homeros, Odysseus'un aşılması güç engeller ve serüvenlerle dolu öyküsünü çok güzel bir şiir diliyle kaleme aldığı için Odysseia zamanımıza kadar gelebil miştir
Odysseus'u, Yunanistan Yarımadası'nın batı kıyısı açıklarındaki İthake Adası'ndaki evinde karısı Penelope ile oğlu Telemakhos beklemektedir O dönemde Anadolu'nun ku zeybatı kıyısındaki Truva kentinden küçük bir gemi ile yelken açıp kara görününceye kadar yol almak olsa olsa iki ya da üç hafta sürerdi Ne var ki, bu yolculuk Odysseus'un 10 yılını aldı Odysseia aslında onun evine dönmesini geciktiren olaylann öyküsüdür Homeros öy küyü, yolculuğun başlangıcında değil, sona oldukça yakın bir anda, su perisi Kalypso'nun Odysseus'u birkaç yıl alıkoyduğu adada baş latır Destan, tanrıların gökyüzündeki toplantıla rında Odysseus'un artık Kalypso'nun yanın*dan ayrılarak evine dönmesine karar vermele riyle başlar Eski Yunan efsanelerinde tanrı lar hep insanların yaşantılarına karışır ve bazen pek de adaletli sayılamayacak kararlar verirlerdi Tanrıların bazıları Odysseus'tan yanayken, bazıları da ondan nefret ediyor ve ona kötülük etmek istiyordu Baş düşmanıysa deniz tanrısı Poseidon'du Odysseus'un gemi sinin sürekli olarak kazaya uğraması ve rotası nı şaşırması hep bu yüzdendir Tanrılar Odys seus'un eve dönmesine izin vermeyi kararlaş tırdıkları zaman bile, Poseidon'un ona duydu ğu öfke sürmektedir
Öte yandan, Odysseus'tan yana olan savaş tanrıçası Athena, Odysseus'un oğlu Telemakhos'a öğüt vermek için toplantıdan sonra doğru İthake'ye gider Telemakhos ile Pene lope birtakım sorunlarla yüz yüzedir Odysse us'un evine yerleşen komşu ülkelerin ileri gelenleri Penelope'ye, artık kocası öldüğüne göre aralarından birini kendisine koca seçme si için baskı yapmaktadır Penelope, ancak Odysseus'un yaşlı babası için dokuduğu kefe ni bitirdikten sonra karar vereceğini söyleye rek onları oyalar Gündüzleri dokuduğu ku maşı geceleri sökerek zaman kazanmaya çalı şır Kılık değiştirip kendisini Odysseus'un eski bir arkadaşı olarak tanıtan Athena'nın gelişi Penelope'yi büyük ölçüde rahatlatır Athena Telemakhos'a, babasını araması için yola çıkmasını salık verir Athena'nın da onunla birlikte çıktığı bu yolculuk, Penelope' nin kararını daha da geciktirmesini sağlar Penelope ile evlenmek isteyenler çok öfkele nerek, döndüğü zaman Telemakhos'u öldür meyi planlarlar
Yunanistan'ı baştan başa dolaşan Telemak hos, sonunda Truva Savaşı'nın çıkmasına neden olan Helen'in kocası Sparta Kralı Menelaos'tan, Odysseus'un bir adada Kalyp so'nun yanında olduğunu öğrenir Oysa tam bu sırada tanrılar Kalypso'nun Odysseus'u özgür bırakmasına karar vermişlerdir Odysseus Kalypso'nun yardımıyla bir sal yapıp denize açılır, ama Poseidon'un nefreti bir kez daha felaketine neden olur Deniz tanrısı, bir fırtınayla salı batırır Odysseus boğulmaktan kurtulur ve yüzerek bir adaya çıkar Adanın kralı olan Alkinoos'un kızı Nausikaa Odysse us'u bulur ve ona yardım eder Bu arada ona gönlünü kaptıran ve orada kalması için yalva ran Nausikaa, Odysseus'u alıp babasının sara yına götürür Odysseus, Kral Alkinoos'a ve bütün saraylılara bu adaya ayak basıncaya kadar başından geçenleri anlatır

Odysseus'un Serüvenleri

Odysseus, Truva Savaşı'ndan sonra İthake'ye dönmek için gemisine binip yola çıktığını, ama çok geçmeden sert bir fırtına yüzünden Lotophagoi (Lotus Yiyenler) ülkesine sürük lendiğini anlatır Bazı denizciler orada Lotus' un meyvesini yedikleri için yolculuğun ama cını unutur, arkadaşlarını bile tanımazlar Odysseus onları zorla gemilere bindirip yeni den yola çıkarır Derken dev soyundan, tepegöz yaratıklar olan Kikloplar'ın yaşadığı bir adaya çıkarlar Orada, Polyphemos adlı dev Odysseus'un altı arkadaşını öldürerek yer, ama dev uyurken Odysseus bir sopayla onun gözünü kör ederek kaçmayı başarır
Polyphemos'un elinden canlarını kıl payı kurtardıktan sonra rüzgârlar tanrısının adası na varırlar; tanrı onlara, dönüş yolculuklarını engelleyebilecek bütün rüzgârların içinde ha pis tutulduğu bir torba verir 10 gün sonra tam İthake'ye yaklaşırken, meraklarını yene*meyen tayfalar Odysseus uykudayken, içinde ne olduğunu görmek için torbayı açınca, ne kadar rüzgâr varsa dışarı çıkar ve korkunç bir fırtına kopar Gemiler İthake'den çok uzakla ra sürüklenir Çok geçmeden de Laistrygon adlı dev yamyamların yaşadığı bir ülkeye varırlar Yamyamların saldırısına uğrayan ge micilerden yalnızca Odysseus'un gemisindeki-ler canını kurtarabilir Kalan bu tek gemideki denizciler, acı ve umutsuzluk içinde, tanrıça Kirke'nin yaşadığı adaya varırlar Büyücü olan Kirke, sarayında düzenlediği şölene ça ğırdığı denizcilerin çoğunu domuza dönüştü rür Ne var ki, Odysseus tanrı Hermes'in verdiği sihirli bir otun yardımıyla onların imdadına yetişir Kirke de büyüyü bozmaya razı olur Odysseus ile arkadaşları bir yıl Kirke'nin sarayında kalırlar Ama sonunda İthake'ye dönme istekleri ağır basar ve yeni den denize açılırlar Ancak önce İthake'ye değil, bilge kâhin Teiresias'ın ruhuna akıl danışmak için ölüler ülkesine doğru yola çıkarlar Teiresias, Odysseus'u yolculuk sıra sında karşısına çıkacak tehlikelere karşı uya rır, bunlarla başa çıkabilmesi için öğütler verir
Gerçekten de serüvenler birbirini kovalar, ama Odysseus hepsinden de sağ çıkmayı başarır Şarkılarıyla erkekleri sarhoş edip ölüme sürükleyen güzel sesli Sirenler'in tehli keli büyüsünden kurtulduktan sonra bir yan da canavar Skylla'nın, öte yanda Kharybdis anaforunun bulunduğu boğazı da sağ salim geçer Sicilya kıyılarına çıktıklarında Odysse us arkadaşlarını koyun ve sığır sürülerine dokunmamaları için uyarırsa da, onlar bu uyarıya kulak asmaz Ne var ki, kesip yedikle ri koyunlar gerçek ve ışık tanrısı Apollon'un malıdır ve Apollon onları tam adadan ayrılır ken korkunç bir fırtınayla cezalandırır Gemi bir yıldırımla paramparça olur, tayfaların tümü boğulur Tek başına kurtulan Odysseus dokuz gün denizle boğuştuktan sonra bugün kü Malta Adası olduğu sanılan, Kalypso'nun yaşadığı adada karaya çıkar

Eve Dönüş

Bu acılı öyküden Kral Alkinoos öyle duygula nır ki, yurduna geri dönebilmesi için Odysse-us'a hem bir gemi, hem de tayfa verir Bu kez Odysseus sağ salim İthake'ye varır Derin bir uykudayken dost denizciler onu yavaşça ku mun üzerine yatırırlar Uyanınca Athena ona Penelope ile evlenmek isteyenlerden söz eder ve Telemakhos'u öldürmeyi planladıklarını anlatır Tanınmasın diye Odysseus'u dilenci kılığına sokar ve ona yardım etmesi için gizlice Telemakhos'u getirir Yalnızca Tele-makhos ve sadık bir uşak Odysseus'un kim olduğunu bilmektedir Odysseus ne yapacak larını planlarken hep birlikte uşağın kulübesi ne sığınırlar Penelope'yle evlenmek isteyen*ler, Odysseus'u dilenci sanarak kendi sarayın da aşağılarlar
Penelope sonunda, her kim Odysseus'un büyük yayını germeyi başarırsa onunla evle nebileceğini söyler Herkes dener, ama bu işi kolayca başaran hâlâ dilenci kılığındaki Odys seus olur Üzerindeki yırtık pırtık giysileri atınca kim olduğu ortaya çıkan Odysseus,
Telemakhos'un yardımıyla, Penelope ile ev lenmek isteyenleri birer birer öldürür Penelope'nin bile tanımakta güçlük çektiği Odysseus'un çilesi son bulur, karısına ve evi ne kavuşur