Köpeksi maymunlar

[IronPunch]

Özellikleri [değiştir]

Köpeksi maymunlar gayet büyük ve ağır yapılı maymunlardır. Boyları 32 - 110 cm arası değişir, ve eğer kuyruk mevcutsa 103 cm kadar uzun olabilir. Kuyruk tutunmak için kullanılamaz, sadece dengeyi sağlar. Ancak berberi şebeği gibi kuyruksuz türler de vardır. En hafifleri ancak 1 kiloya kadar varan cüce uzun kuyruklu maymun ve en ağırları 50 kiloya varan mandril'dir. Çoğu türlerde seksüel dimorfizme raslanır; bazı türlerde erkekler dişilerden büyüktür, ve hatta dişinin iki katı ağırlığına ulaşır. Mantolu babun gibi bazılarında erkekler dişilerden daha renkli olur.

Renkleri çoğunlukla gri, kahverengi ve siyah tonlarındadır. Eller, ayak tabanları ve yüzleri çıplaktır, ve kollar bacaklardan kısa olur. Kafatası yuvarlakımsı ve ağız çoğu türlerde, köpeklerde ki gibi uzundur. İsimleri de buradan kaynaklanmakta. Burun delikleri gayet bitişiktir, ve bundan dolayı Eski Dünya maymunlarına Dar burunlu maymunlar da denir. Bütün türlerde 32 diş mevcuttur.
Mantolu babun: köpekimsi uzun ağızı ile dikkati çeker
Yayılım ve habitat [değiştir]
Berberi şebeği, insanın dişinda Avrupa'da yaşayan tek maymun türü

Köpekimsi maymunlar neredeyse tüm Afrika'da (Madagaskar hariç) ve Asya'nın neredeyse yarısında yaygındır. Asya'da Arap yarımadasından Güney- ve Güneydoğu Asya'ya ve Japonyaya kadar raslanırlar. Avrupa'da sadece Cebelitarık'ta yaşayan berberi şebeği vardır.

Çoğu türler ormanda yaşar, ama savan'da ve dağlık bölgelerde yaşayanlarda vardır. Resus maymunu ve hanuman languru hatta şehirlerde yaşamaya ayak uydurmuştur.
Yaşam şekli [değiştir]
Husar maymunu hem ağaçta hem yerde yaşayabilir.

Köpeksi maymunların yaşam şekli yaşadıkları habitata göre farklı olabilir. Sadece ağaçta yaşayan türlerin yanında, bazen yere inen türler, hem ağaç hem yerde yaşayan türler, veya celada gibi sadece yerde yaşayan türler de var.

Köpekimsi maymunlar neredeyse sadece gündüz faaldir. Uyumak için ağaca tırmanır (yerde yaşayanları da) veya ulaşılması zor kayalıklara ve mağarala saklanırlar.
Sosyal davranış [değiştir]
Cava maymunu bütün köpeksi maymunlar gibi gruplar içinde yaşar.

Köpeksi maymunların çoğu bir grub içinde yaşar ve iyi gelişmiş sosyal davranış sergiler. İki ayrı grub şekli olur; birisinde tek bir erkek birçok dişilerden harem oluşturur, diğerinde ise birçok erkek, dişi ve yavrular bir arada yaşar. Büyük grublar yiyecek arayışı için daha küçük grublara bölünür ve uyumak için tekrar bir araya gelir. Aralarında farklı sesler, pozlar ve surat işaretleri ile iletişimi kurarlar.
Beslenme [değiştir]
Mantolu maymunun beslenmesi neredeyse sırf yapraktan oluşur.

Familyanın iki alt familyasında beslenme farklıdır:

Cercopithecinae alt familyasına ait türler, meyve ağırlıklı hepçildir. Çekirdek, (findik), yaprak, çiçek, kök, böcek ve diğer küçük hayvanlar ile de beslenirler. Esnek yanaklarını kese olarak kullanır, yiyecekleri ağzında toplar ve sakin bir anda onları çiğnerler.

Colobinae alt familyasının türleri neredeyse sırf otoburdur, ve en çok yaprak ile beslenir. Ayrıca çiçek, meyve ve diğer bitki bölümleri ile beslenirler. Böcek ve diğer küçük hayvanları çok nadir yerler. Beslendikleri sindirilmesi zor olan yapraklardan dolayı gevişgetirenler'de olduğu gibi çok odalı bir miğdeye sahibler. Diğer alt familyada var olan yanak keseleri bu alt familyada yoktur.

Üreme [değiştir]
Yavrusu ile bir hanuman languru

Çoğu türlerde belli bir çiftleşme zamanı yoktur. Harem oluşturan türlerde grubun tek erkeği tüm dişiler ile çiftleşir ve başka bir erkeğin dişilerine yaklaşmasına izin vermez. Çok erkekli gruplarda bütün erkekler her dişi ile çiftleşebilir, ama genel olarak sırf hiyerarşi seviyesi yüksek olan erkekler çiftleşmeyi başarır.

Gebelik 6 - 7 ay kadar sürer ve sonunda çoğunlukla tek bir yavru doğar. Yeni doğan yavruların rengi çoğu türlerde yetişkinlerden farklıdır, ve ancak aylar sonra değişir. Yavru hayatının ikinci yılında sütü burakır ve 3 - 8 yıl içinde ergenleşir. Tutsak bireyler 50 yaşına kadar varabilir.
İnsanlar ve köpeksi maymunlar [değiştir]
Resus maymunları insanlara uyum sağlayıp şehirlerde çoğalmaya başlamışlardır.

Bir kaç köpeksi maymun türü insanlara uyum sağlamış ve şehirlere yayılmıştır. Bunlardan en çok tanılanları özellikle Hindistan'da resus maymunu ile hanuman languru'dur. Hinduizm inancının da bu gelişimi desteklemiş olması mümkündür.

Ancak birçok ormanda yaşayan diğer türlerin de nesli tehlikeye girmiştir. Ormanların daraltılması, ve etleri yüzünden avlanılmaları sayılarını günden güne azaltmaktadır. Özellikle Afrika'da maymunların bazı organlarının yenilmesi geleneksel ilaç veya güç veren sihir olarak görüldüğü için yoğun avlanılmakta ve neredeyse yok olmak üzereler.

Ayrıca ilaç ve kozmetik üretimi amaçlı deneyler için de resus- ve cava maymunu türleri tercih edilir.