Memduh Şevket Esendal (1883 - 1952)

[kestelli_ceza]

Hikayeci, romancı, siyaset adamı Memduh Şevket Bey 1883 yılında Çorlu'da doğdu. Düzenli bir eğitim görmedi. 1906'da gizli İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne girerek siyasete atıldı. 1908'de İttihat ve Terakki'nin İstanbul teftiş kurulunda görev aldı. Üretime katkısı olan toplulukların, yurt yönetiminde de payı olması gerektiğini düşünüyordu.


Türk-İslam dünyasındaki meslek kuruluşları olan Fütevvet örgütünün canlandırılmasını, milletvekillerini illerin değil, eski loncaların bir devamı olarak kurulacak olan Esnaf Odaları'nın seçmesi gerektiğini savundu. Mesleki temsil adı verilen bu esasa dayanılarak kurulmuş olan Esnaf Odaları'nın yönetiminde görev aldı. Kurtuluş Savaşı'nda Anadolu'ya geçti. Bakü'de ortaelçi (1920-1924), Tahran (1925-1930) ve Kabil'de (1932-1938) elçi olarak bulundu. Elazığ (1930-1932) ve Bilecik (1938-1950) milletvekili olarak T.B.M.M.'de görev aldı. C.H.P.'de genel sekreter olarak çalıştı.


1912'den başlayarak dergi ve gazetelerde takma adlarla (Mustafa Memduh, Mustafa Yalınkat, M. Oğucuk, İstemenoğlu, M.Ş. ve M.Ş.E. kısaltmaları) hikayeler yayımladı. Bunlarda genellikle taşra yaşantısını yansıtıyor, başkalarından hiç farkı olmayan insanların başından geçen günlük olayları basit çizgilerle canlandırıyordu. 1925'te eski İttihatçı arkadaşlarının çıkardığı Meslek dergisinde, 35 hikayesi yayımlandı. Uzun bir aralıktan sonra Sanat ve Edebiyat gazetesi (1947) dergilerinde yeni hikayeleri çıktı.


1934 yılında yayımlanmış Ayaşlı ve Kiracıları adlı romanı da ancak bu son dönemde ilgi topladı ve ün kazandı. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki Ankara'nın görgülü görgüsüz çeşitli çevrelere bağlı insanlarının, oda oda kiraya verilen bir evdeki yaşantılarıyla birlikte, dedikodular, kumar partileri, türlü çıkar hesapları, mal-mülk kaygılarını gösteren bu romanda, Hikayeler I, II (1946) adlı kitaplarıyla bunların sonuna eklediği hikayelerinden, derlediği Temiz sevgiler (1965), Ev ona yakıştı (1971) adlı eserlerinde, yurdun dört bir köşesinde tanımak imkanını bulunduğu Türk insanının psikolojisini canlandırdı.